02/02/2009

As eleccións galegas e o bonito voto emigrante

Estamos ás portas dunha nova convocatoria electoral: Eleccións ao Parlamento de Galicia. O mapa político dos aspirantes non vai diferir moito doutras convocatorias. Tampouco a liturxia electoral parece que vaia ofrecernos grandes novidades. Unha vez máis visitarán o noso país os grandes líderes dos partidos estatais e, tamén, unha vez máis os candidatos galegos irán na procura daqueles votos que poidan emitir os emigrantes galegos ao longo de todo o mundo. Deste xeito, viaxarán a lugares tradicionalmente de acollida de galegos e de galegas como poden ser Buenos Aires, A Habana, Brasil, Uruguai etc. Todo isto xa nos é moi familiar. Talvez, a única novidade de tanta viaxe e de tanto discurso sexa a esixencia de que para votar nestas eleccións desde a emigración será requisito indispensable a presentación da copia do pasaporte ou do cané de identidade. Intentarase evitar así ese auténtico escándalo que supoñía votar en nome dos mortos. Ao parecer, esta medida, así e todo, non logrará evitar que algúns mortos sigan votando...

Aquí o fundamental sería deixarse de tanta viaxe, de tanto discurso e de tanto papelame e fixar dunha vez un censo fiable dos galegos e das galegas emigrantes, que debería ser actualizado permanentemente. Estamos na era da informática e non semella que a elaboración dese censo tivese que supoñer dificultades insalvables. Pero unha vez máis os nosos políticos non parecen estar polo labor e continúan empeñados na busca e captura artesanal do voto, partindo da súa presenza física e de agasallos electorais en forma lupandas en calquera centro galego dos moitos que hai espallados por todo o mundo. Lembro que hai tempo asociabamos estas prácticas á figura de D. Manuel Fraga Iribarne, cando criticabamos que esta política de escaparate, no fondo, era unha compra camuflada de votos. Pero, seica, unha vez máis o home volve tropezar na mesma pedra e os nosos candidatos van repetir as mesmas prácticas viciadas. Talvez cambie o menú da lupanda —e digo isto porque hai uns anos tiven a ocasión de asistir en Buenos Aires a unha destas concentracións gastronómicas presidida por D. Manuel. Certamente, o adxetivo «gastronómica» pareceume excesivo porque o menú se limitaba a un prato único que consistía nunha paella que podía ser calquera cousa menos o que aquí entendemos por unha paella. Tratábase de encher o bandullo e, sobre todo, de ter a ocasión de poder estreitar a man de D. Manuel, aínda co gusto a refrito da intragable paella. É de agardar que os candidatos actuais refinarán o seu padal e daranlles aos seus posibles votantes en Arxentina, en Brasil ou en Cuba un menú máis acorde cos novos tempos de progreso que, polo menos en teoría, vive a nosa Galicia.

É posible que este menú electoral do século XXI sexa mellor que o doutras convocatorias electorais. O que xa non está tan claro é que esta mellora da política de escaparate chegue a afectar os emigrantes galegos, que terán que seguir votando por correo e tamén terán que agardar outros catro anos máis para recibir a visita pastoral dos nosos candidatos. Galicia progresa, pero o trato á emigración galega segue ancorado nun pasado rancio, sen ideas e, nunha palabra, insolidario.

Do Shangai ao trenhotel

A prensa destes días deunos unha nova sorprendente. E digo sorprendente, polo menos, para os emigrantes galegos que durante anos tivemos que soportar a viaxe de Galicia a Barcelona nun tren terceiromundista que tardaba vinte e catro horas en percorrer esa distancia. Ese tren recibía dous nomes. Chamabámolo nós O catalán e en Barcelona era coñecido como O Shangai. Aqueles foron momentos duros e o tren estaba á altura dos tempos: bancos de madeira, servizos que só funcionaban os primeiros traxectos, acumulación de pasaxeiros, paradas interminables e máquina de vapor. Esta enchía os vagóns dun cisco que se incrustaba na pel ata a Estación Término. Se algo bo tivo ese transporte «prehistórico» foi que permitía gozar de moi distintas paisaxes, pero tampouco isto era un consolo porque, cando cambiaba o verdor da orografía de Galicia polas chairas secas e inhóspitas de Castela, facía que nos caese a alma aos pés a todos aqueles sufridos galegos que emprendiamos por vez primeira o camiño cara a Eldorado catalán. Tempos difíciles que hoxe se lembran cunha mestura de nostalxia e de orgullo.

Finalmente o Shangai foi xubilado e substituído por un tren chamado Estrela de Galicia, que facía o mesmo percorrido e que estivo en servizo ata hai uns días. Ese tren non melloraba substancialmente nin as comodidades nin a duración da viaxe que facía o Shangai. Iso si, os asentos xa non eran de madeira e podíase gozar dunha humilde cafetería na que logo dunha interminable fila calquera podía tomar un café con leite ou un bocadillo. Hoxe, a prensa infórmanos de que tamén este sucesor do Shangai foi xubilado e que no seu lugar entrou en funcionamento un flamante Talgo de nova xeración. A nova dinos que este novo tren dispón de cabinas individuais con cama e ducha, de cabinas con dúas camas e de vagóns con butacas reclinables que se converten case nunha cama. Os servizos deste tren complétanse cun coche-restaurante no que mesmo din que se pode comer á carta. Calquera comparación co inefable Shangai resulta imposible. Cambiou o servizo ferroviario e eu creo que vai cambiar tamén a tipoloxía dos pasaxeiros. Agora xa non é doado imaxinar os nosos paisanos con aquela enorme maleta e a friameira subindo a bordo deste flamante vehículo do século XXI. Chega este novo tren a destempo, cando xa os seus usuarios naturais regresan a Galicia en avión ou en automóbil propio. Aos que si lles pode dar un bo servizo este trenhotel é aos viaxeiros xubilados do Inserso que desexan pisar terra galega evitando os temores de voar a dez mil metros de altura. Outro segmento do mercado que pode aproveitarse desta viaxe en tren é o formado por eses campesiños galegos que se reciclaron e cambiaron o traballo da terra e a gandería polo turismo para as persoas maiores. No seu conxunto, esta noticia reafírmame en algo no que veño insistindo desde hai moitos anos: a modernidade chegou con atraso a Galicia e, cando o fixo, parece máis un adorno ou un engadido que un auténtico servizo social como debería ser xa a chegada do tren de alta velocidade a Galicia. Mentres iso non suceda, teremos que contentarnos cunha viaxe que segue durando 14 horas e durante a cal, iso si, poderemos comer á carta e ducharnos. Por fin chegaremos ata A Rúa ou a Monforte sen cisco na pel.